Na przestrzeni ostatnich lat akwarystyka biotopowa staje sie coraz bardziej popularna. Milosnicy ryb egzotycznych, mieczakow, skorupiakow i roslin tworza dla nich male ekosystemy w swoich domach, odtwarzajac umiejetnie ich naturalne siedliska, oraz tworzac dogodne warunki dla ich hodowli. Niestety, niejednokrotnie wsrod osob zainteresowanych tematem wystepuje niedokladne zrozumienie koncepcji akwarium biotopowego.

Aby bardziej szczegolowo zrozumiec czym jest „akwarium biotopowe” proponuje sprobowac zanurzyc sie na moment w swiat podwodnych biotopow. Niewiele osob rozumie jak piekne one sa. Specjalne aparaty i kamery pozwalaja nam na swieze spojrzenie na podwodne krajobrazy w takim samym stopniu jak na te ponad woda.

Niestety, kazdego roku tysiace siedlisk na naszej planecie jest niszczone co prowadzi do ryzyka, iz nie zobaczymy wielu gatunkow organizmow wodnych, nie tylko w srodowisku naturalnym ale takze w akwariach. Naszym celem jest zebranie jak najwiekszej ilosci informacji o biotopach, oraz pomoc w ich ochronie. Od roku 2011 organizujemy Konkurs Aranzacji Zbiornikow Biotopowych (Biotope Aquarium Design Contest), ktory pomaga nam przyciagnac uwage akwarystow do tematu tworzenia poprawnych warunkow hodowli ryb akwariowych. Wielu z Was moze pomoc nam poprzez szukanie informacji i udzial w naszym konkursie.

BIOTOP, ZASIEG WYSTEPOWANIA GATUNKU, EKOSYSTEM

Spojrzmy na najwazniejsze terminy naukowe. Nie martw sie, jesli nie wszystko zrozumiesz od razu – watpliwosci wyjasnia sie za chwile – proces ten bedzie ekscytujacy i edukacyjny.

Rozwazmy te terminy na przykladzie jednej z ryb. Astronotus ocellatus (Oskar – Pielegnica pawiooka). Zasieg wystepowania tego gatunku to terytorium systemow rzecznych Amazonki, Orinoko, Oyapok etc. w Ameryce Poludniowej. Oskary zyja w roznych biotopach, z ktorych kazdy posiada unikalne uwarunkowania, jednakze wszystkie maja cechy wspolne. Przykladowo, miejsca z zatopionym kawalkami drewna lub osloniete, pod roslinnoscia przybrzezna w rzekach i strumieniach z wolnym przeplywem wody.

Opis obrazkow: W systemie wodnym moze wystepowac wiele biotopow z roznymi uwarunkowaniami srodowiskowymi oraz z roznymi zespolami organizmow. Na przyklad: 1. Biotop strumienia z szybkim pradem wody, chlodna i dobrze natleniona woda. 2. Biotop strefy przybrzeznej jeziora wypelniony drewnem i liscmi z kwasna woda. 3. Biotop plytkiej czesci rzeki z blotnistym dnem, wypelniony roslinnoscia wodna. 4. Biotop z piaskiem i kamieniami z woda o wysokiej twardosci.

Kazdy zyjacy osobnik, oraz rozne populacje maja swoje preferencje odnosnie warunkow panujacych w ich siedlisku: rodzaj podloza, intensywnosc oswietlenia, sila pradu wody, temperatura i sklad chemiczny wody, dostep pozywienia, konkurencja i wystepowanie drapieznikow etc. Wszystko to tworzy biotop. Wazne jest jednak to, by rozumiec, ze natura nieustannie sie zmienia. Biotop nie ma sztywnych, jasnych granic i moze sie zmieniac w wyniku zmian srodowiska czy dzialalnosci czlowieka. Niektore ryby migruja w obrebie swojego zasiegu wystepowania, zyja w roznych biotopach i koegzystuja z roznymi organizmami. Osobniki danego gatunku, w roznym wieku, moga preferowac rozne srodowiska bytowe.

Dlatego mowiac o biotopie w naturze powinnismy wyobrazac sobie nie tylko jeden punkt na mapie, ale rowniez konkretne warunki srodowiskowe w jakich zyja wystepujace tam organizmy.

ODWZOROWANIE BIOTOPU Z NATURY W AKWARIUM

Jak powinno wygladac akwarium? Zdatne do zycia z punktu widzenia jego mieszkancow, oraz piekne i inetesujace w obserwacjach dla czlowieka. Taka zasada jest prawdziwa dla wszystkich typow akwariow dekoracyjnych stawianych w domach. Jakie sa natomiast cechy charakterystyczne akwarium biotopowego?

Naturalne biotopy, we wszystkich zakatkach swiata sa domem dla wielu pieknych gatunkow ryb. Kazdy biotop ma swoje unikalne charakterystyki i jest zasiedlony przez specyficzne gatunki organizmow zywych. Przez tysiace lat zwierzeta i rosliny przystosowywaly sie do konkretnych warunkow srodowiskowych.

Akwarium, zarowno jak naturalny ekosystem, zawiera specyficzne srodowisko i zywe organizmy. Naszym celem jest zbieranie jak najwiekszej ilosci informacji o naturalnym biotopie i proby odtworzenia niezbednych czynnikow zyciowych dla roslin i ryb w naszych akwariach.

Na pierwszy rzut oka niektore zbiorniki wygladaja jak biotopowe, ale niestety moga byc za takie uwazane jedynie czesciowo. Popatrzmy na przyklady:

1. W akwarium „geograficznym”* (obszarowym) organizmy wodne sa selekcjonowane na podstawie przynaleznosci do danego terenu, ale bez wyszczegolniania konkretnego biotopu i warunkow w nim panujacych. Przykladowo, akwarium z duzymi rybami Amazonki badz akwarium z pielegnicami z Tanganiki.
2. W akwarium „ekologicznym”* (srodowiskowym) organizmy wodne sa selekcjonowane na podstawie tozsamych wymagan srodowiskowych, bez wyszczegolniania konkretnego miejsca wystepowania, badz biotopu. Przykladowo akwarium dla ryb lubiacych chlodna wode i szybki nurt, lub takich, ktуre potrzebuja schronienia wsrуd kamieni oraz wysokiej koncentracji soli podnoszacych twardosci wody.
3. W akwarium „gatunkowym”* organizmy wode sa selekcjonowane ze wzgledu na konkretne wymaganie danego gatunku ryb, bez konkretnej lokalizacji badz biotopu. Przykladowo akwarium z „czarnymi wodami”, z drewnem i liscmi dla Apistogramma agassizi.

*Podane nazwy nie sa zaakceptowane formalnie i moga ulec zmianie.

KRYTERIA OCENY POPRAWNOSCI BIOTOPOWEJ AKWARIUM

Akwarium jest sztucznym ekosystemem, zawierajacym biotop (srodowisko) i biocenoze (zywe organizmy). Ich wybor, zestawienie i odnisienie do naturalnego biotopu musi byc oceniane wedlug nastepujacych kryteriow:

1. Odniesienie do srodowiska. Dekoracje i podloze, wybrane do urzadzenia akwarium, powinny wygladac jak dekoracje i podloze w konkretnym, odtwarzanym biotopie.
   
2. Odniesienie w zywych organizmach. Osobniki ryb, roslin, mieczakow, skorupiakow powinny byc takie same jak w odtwarzanym biotopie. Organizmy moga byc pozyskane z natury badz hodowlane, ale tylko w „dzikich” formach barwnych. Odmiany uzyskane sztucznie sa nieakceptowalne. Uzywanie kosmopolitycznych i inwazyjnych gatunkow jest dozwolone, ale powinno byc uzasadnione w opisie.
3. Jakosc srodowiska. Cechy charakterystyczne dekoracji, podloza oraz ich rozlokowanie powinno odpowiadac potrzebom organizmow wodnych. Na przyklad niezbyt duzo rozkladajacych sie lisci i glonow, schronienia dla pielegnic etc.
4. Jakosc zycia organizmow zywych. Ryby, skorupiaki, mieczaki i rosliny powinny wygladac zdrowo. Ich ilosc powinna byc optymalna w odniesieniu do potrzeb socjalnych i wielkosci zbiornika. Obecnosc organizmow stanowiacych pokarm innych jest dozwolona, jednak winna byc wskazana w opisie i odpowiadac naturalnemu biotopowi.
5. Usytuowanie czynnikow srodowiskowych. Dekoracje i podloze w calosci powinny dawac odczucie naturalnego piekna, obecne w podwodnym biotopie. Powinny tworzyc harmoniczny uklad z puntu widzenia natury i estetyki.
6. Usytuowanie zywych organizmow. Ryby powinny zachowywac sie naturalnie i okupowac okreslone nisze. Rosliny winny byc posadzone i rosnac w sposob w jaki rosna w naturze.

Jesli chcesz zaprezentowac swoja prace w konkursie (Biotope Aquarium Design Contest) powinienes poprawnie nazwac i opisac biotop, ktуry odwzorowujesz. Jakosc dolaczonych zdjec jest rowniez bardzo wazna. Schowaj sprzet, wyczysc szyby, staraj sie by ryby byly widoczne na glownym zdjeciu – to wszystko pozowli na osiagniecie dobrego wyniku.

Koncepcja zawarta w artykule bedzie analizowana i poprawiana corocznie, jesli zajdzie taka potrzeba. Jestesmy otwarci na wspolprace i gotowi by przyjac do swojego zespolu kazdego, kto chce rozwijac akwarystyke biotopowa. Jesli masz jakies pomysly, czuj sie zachecony do napisania e-maila na adres: contact@biotope-aquarium.info