Τα τελευταία χρόνια, τα ενυδρεία βιότοπων έχουν γίνει όλο και πιο δημοφιλή. Οι λάτρεις των εξωτικών ψαριών, των οστρακοειδών και των φυτών δημιουργούν τα μίνι-οικοσυστήματα στα σπίτια τους, αντιγράφοντας με πολύ επιδέξιο τρόπο τους φυσικούς βιότοπους  και δημιουργώντας τις τέλειες συνθήκες για τη διατήρησή τους. Ωστόσο, η ακατάλληλη κατανόηση της έννοιας του βιοτοπικού ενυδρείου προκύπτει περιοδικά μεταξύ αυτών που ενδιαφέρονται.

Για να κατανοήσουμε λεπτομερέστερα τι είναι ένα «ενυδρείο βιότοπων», σας συνιστώ να βυθιστείτε για λίγο στον κόσμο των υποβρύχιων βιότοπων. Λίγοι άνθρωποι μαντεύουν πόσο όμορφοι είναι πραγματικά. Ειδικές κάμερες μας επιτρέπουν να ρίξουμε μια νέα ματιά στα υποβρύχια τοπία, παρόμοια με εκείνα πάνω από το νερό.

Δυστυχώς, κάθε χρόνο χιλιάδες βιότοποι στον πλανήτη μας καταστρέφονται και κινδυνεύουμε να μην δούμε ξανά πολλά είδη υδρόβιων οργανισμών όχι μόνο στο φυσικό τους περιβάλλον αλλά και στα ενυδρεία. Ο στόχος μας είναι να συλλέξουμε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες και να βοηθήσουμε, όσο μπορούμε, να σώσουμε τους βιότοπους που απειλούνται με εξαφάνιση. Από το 2011, διοργανώνουμε τον Διαγωνισμό Σχεδιασμού Βιοτοπικών Ενυδρείων, ο οποίος μας βοηθά να επιστήσουμε την προσοχή των νέων ενυδρειόφιλων στο πώς να δημιουργήσουμε τις σωστές συνθήκες για τη διατήρηση των ψαριών στα ενυδρεία. Πολλοί από εσάς μπορεί να μας βοηθήσετε να πραγματοποιήσουμε κάποια έρευνα και να συμμετάσχετε στον διαγωνισμό μας.

ΒΙΟΤΟΠΟΣ, ΕΥΡΟΣ ΕΙΔΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Ας ρίξουμε μια ματιά στους πιο σημαντικούς επιστημονικούς όρους. Μην ανησυχείτε αν δεν γνωρίζετε την έννοια κάποιων όρων αρχικά. Θα γίνουν πιο κατανοητοί λίγο αργότερα. Η διαδικασία θα είναι συναρπαστική και εκπαιδευτική.

Ας εξετάσουμε αυτούς τους όρους παίρνοντας ως παράδειγμα ένα Όσκαρ (Astronotus ocellatus). Το εύρος ειδών αυτού του είδους είναι η περιοχή των ποταμών της Νότιας Αμερικής του Αμαζονίου, του Ορινόκο, του Ογιαπόκ κλπ. Τα Όσκαρ ζουν σε διάφορους βιότοπους, καθένα από τα οποία διαθέτει μοναδικά χαρακτηριστικά, ωστόσο, έχουν κάτι κοινό. Για παράδειγμα, το κοινό χαρακτηριστικό του είδους είναι ότι ζουν σε περιοχές με παρασυρόμενα ξύλα ή σε περιοχές που καλύπτονται κάτω από παράκτια βλάστηση σε ποτάμια και σε κολπίσκους με χαμηλή ροή.

Περιγραφή εικόνων: Σ’ ένα υδάτινο σύστημα μπορεί να υπάρχουν αρκετοί βιότοποι με διαφορετικές περιβαλλοντικές συνθήκες και κοινότητες ζωντανών οργανισμών. Για παράδειγμα: 1. Ένας βιότοπος ενός ρέματος με ορμητικό ρεύμα, δροσερό και οξυγονωμένο νερό. 2. Ένας βιότοπος μιας οριακής περιοχής μιας λίμνης, γεμάτος με παρασυρόμενα ξύλο και φύλλα, με χαμηλό pH. 3. Ένας βιότοπος ενός ρηχού τμήματος ενός ποταμού με λασπώδη πυθμένα, καλυμμένος με φυτά νερού. 4. Ένας βιότοπος με άμμο και πέτρες, με υψηλή GH.

Κάθε είδος ζωντανών οργανισμών και οι ξεχωριστοί πληθυσμοί τους έχουν προτιμήσεις για φυσικές συνθήκες οικότοπων: τύπος υποστρώματος, ένταση φωτισμού και ροής, θερμοκρασία και χημική σύνθεση του νερού, παροχή τροφής, ανταγωνιστικά και αρπακτικά είδη. Όλα αυτά αποτελούν έναν βιότοπο. Ωστόσο, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι όλα αλλάζουν στη φύση. Ένας βιότοπος δεν έχει σαφή όρια. Μπορεί να αλλάξει λόγω των καιρικών συνθηκών ή της παρέμβασης του ανθρώπου. Ορισμένα είδη ψαριών μεταναστεύουν στο εύρος των ειδών τους, ζουν σε διάφορους βιότοπους και αλληλεπιδρούν με διάφορους οργανισμούς. Άτομα ενός είδους, αλλά διαφορετικής ηλικίας, μπορούν επίσης να αλλάξουν το περιβάλλον τους.

Έτσι, μιλώντας για έναν φυσικό βιότοπο, θα πρέπει να φανταστούμε όχι μόνο ένα συγκεκριμένο σημείο στο χάρτη, αλλά και τις περιβαλλοντικές συνθήκες των οργανισμών που ζουν σε αυτό το μέρος.

ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΒΙΟΤΟΠΟΥ ΣΤΟ ΕΝΥΔΡΕΙΟ

Πώς πρέπει να μοιάζει ένα ενυδρείο; Βιώσιμο από την άποψη των κατοίκων της, όμορφο και ενδιαφέρον να το βλέπει κανείς από ανθρώπινη άποψη. Αυτός ο κανόνας ισχύει για όλους τους τύπους οικιακών διακοσμητικών ενυδρείων. Αλλά ποια είναι τα χαρακτηριστικά των βιοτοπικών ενυδρείων;

Οι φυσικοί βιότοποι στα διάφορα μέρη του πλανήτη μας αποτελούν το σπίτι για πολλά διακοσμητικά είδη ψαριών. Κάθε βιότοπος έχει μοναδικά χαρακτηριστικά και είναι γεμάτος με ζωντανούς οργανισμούς, ειδικά μόνο για τη συγκεκριμένη περιοχή. Για χιλιάδες χρόνια τα ψάρια και τα φυτά προσαρμόζονταν στις ιδιαίτερες περιβαλλοντικές συνθήκες.

Εκτός από τα φυσικά οικοσυστήματα, το ενυδρείο περιέχει το περιβάλλον και τους ζωντανούς οργανισμούς. Στόχος μας είναι να συλλέξουμε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες για έναν φυσικό βιότοπο και να δημιουργήσουμε όλες τις απαραίτητες συνθήκες για την επιτυχή διαβίωση των ψαριών και των φυτών σ’ ένα ενυδρείο.

Εκ πρώτης όψεως, κάποια ενυδρεία μπορεί να φαίνεται ότι αποτελούν έναν βιότοπο, ωστόσο, μπορούν να θεωρηθούν ως τέτοια μόνο εν μέρει. Ας εξετάσουμε κάποια παραδείγματα:

1. Σ’ ένα γεωγραφικό ενυδρείο* οι υδρόβιοι οργανισμοί επιλέγονται από την ύπαρξη μιας περιοχής, χωρίς να περιορίζονται αποκλειστικά σε κάποιον βιότοπο και σε συγκεκριμένες περιβαλλοντικές συνθήκες. Για παράδειγμα, ένα ενυδρείο για μεγάλα ψάρια από την περιοχή του ποταμού Αμαζονίου ή ένα ενυδρείο για τις κιχλίδες από τη λίμνη Τανγκανίκα.
2. Σ’ ένα οικολογικό ενυδρείο * οι υδρόβιοι οργανισμοί επιλέγονται από παρόμοιες απαιτήσεις με τις περιβαλλοντικές συνθήκες, χωρίς να δεσμεύονται σε μια συγκεκριμένη περιοχή ή έναν βιότοπο. Για παράδειγμα, ένα ενυδρείο για τα ψάρια που προτιμούν κρύο νερό και ισχυρό ρεύμα, ή τα ψάρια που χρειάζονται πέτρες ως κρυψώνες και αυξημένη περιεκτικότητα σε άλατα ολικής και ανθρακικής σκληρότητας.
3. Σ’ ένα είδος ενυδρείου* δημιουργούνται ιδιαίτερες συνθήκες για τη ζωή ενός συγκεκριμένου είδους ψαριού, χωρίς να υπάρχει δέσμευση με την συγκεκριμένη περιοχή ή με έναν βιότοπο. Για παράδειγμα, ένα ενυδρείο με “μαύρο νερό”, άφθονα κλαδιά και φύλλα για τις κιχλίδες Apistogramma agassizii.

*Οι συγκεκριμένοι όροι δεν είναι γενικά αποδεκτοί και μπορεί να αλλάξουν αργότερα.

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΝΟΣ ΒΙΟΤΟΠΙΚΟΥ ΕΝΥΔΡΕΙΟΥ

Ένα ενυδρείο είναι ένα τεχνητό οικοσύστημα, αποτελούμενο από έναν βιότοπο (περιβάλλον) και από ζωντανούς οργανισμούς. H επιλογή του περιβάλλοντος και των ειδών, ο συνδυασμός τους και η συμμόρφωση στο φυσικό περιβάλλον, χρειάζεται ν’ αξιολογηθούν βάσει των ακόλουθων κριτηρίων:

1. Αντιστοιχία με το περιβάλλον: η διακόσμηση και το υπόστρωμα που επιλέγονται για τη δημιουργία ενός ενυδρείου, θα πρέπει να προσιδιάζουν με τη διακόσμηση και το υπόστρωμα του συγκεκριμένου βιότοπου.
   
2. Αντιστοιχία με τους ζωντανούς οργανισμούς: τα είδη των ψαριών, των φυτών και των οστρακοειδών θα πρέπει να είναι τα ίδια μ’ αυτά που υπάρχουν στον συγκεκριμένο βιότοπο. Αυτά μπορούν να είναι είτε ελεύθερης αλιείας είτε εκτρεφόμενα στο σπίτι, αλλά μόνο με το φυσικό τους χρώμα. Οι ποικιλίες με μη φυσικό χρώμα δεν επιτρέπονται. Η χρήση δημοφιλών και παρεμβατικών ειδών επιτρέπεται. Ωστόσο, η παρουσία τους θα πρέπει να αιτιολογηθεί στην περιγραφή.
3. Ποιότητα του περιβάλλοντος: οι παράμετροι της διακόσμησης, των υποστρωμάτων και της διάταξης και σύνθεσής τους θα πρέπει να ανταποκρίνονται στις ζωτικές ανάγκες των υδρόβιων οργανισμών. Για παράδειγμα, δεν πρέπει να υπάρχουν πολλά αποσυντεθειμένα φύλλα, κρυψώνες για τις κιχλίδες κ.τ.λ.
4. Ποιότητα ζωής των οργανισμών: τα ψάρια, τα φυτά και τα ασπόνδυλα θα πρέπει να δείχνουν υγιή. Η ποσότητα και η ισορροπία τους θα πρέπει να είναι οι βέλτιστες για ένα ενυδρείο. Η παρουσία ειδών για τροφή επιτρέπεται. Ωστόσο, η παρουσία τους θα πρέπει ν’ αναφερθεί στην περιγραφή και να συμβαδίζει με τον βιότοπο.
5. Η σύνθεση των περιβαλλοντικών συστατικών στοιχείων: η διακόσμηση και το υπόστρωμα συνολικά θα πρέπει να διαμορφώνουν την φυσική ανακούφιση που δημιουργεί  η επίδραση της παρουσίας του υδάτινου βιότοπου. Από φυσική και αισθητική άποψη η όψη πρέπει να είναι αρμονική.
6. Η σύνθεση των ζωντανών οργανισμών: τα ψάρια θα πρέπει να συμπεριφέρονται με φυσικό τρόπο, δηλαδή όπως συμπεριφέρονται στο φυσικό τους περιβάλλον και να διαμένουν στις κατάλληλες συνθήκες. Τα φυτά θα πρέπει να τοποθετηθούν και ν’ αναπτυχθούν με το ίδιο τρόπο με τον οποίο αναπτύσσονται και στο φυσικό τους περιβάλλον..

Όροι συμμετοχής στον διαγωνισμό: Αν θέλετε να παρουσιάσετε τη δουλειά σας στον Διαγωνισμό Σχεδιασμού Βιοτοπικού Ενυδρείου, θα πρέπει να γράψετε το όνομά σας και να κάνετε την κατάλληλη περιγραφή του ενυδρείου σας. Η ποιότητα των παρεχόμενων φωτογραφιών είναι, επίσης, σημαντική. Θα σας παρακαλούσαμε να κρύψετε τον εξοπλισμό και να καθαρίσετε τα τοιχώματα του ενυδρείου. Τα ψάρια που θα παρουσιάσετε θα πρέπει να είναι ορατά και ευδιάκριτα στην κύρια φωτογραφία σας, γεγονός που θα σας βοηθήσει να επιτύχετε και να παρουσιάσετε ένα καλό αποτέλεσμα.

Το θέμα που παρουσιάστηκε και επεξηγήθηκε στο άρθρο θα αναλύεται και θα διορθώνεται, αν είναι απαραίτητο, κάθε χρόνο. Είμαστε πάντα ανοιχτοί και διαθέσιμοι για οποιαδήποτε συνεργασία, είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε όλους τους ανθρώπους στην ομάδα μας και ευχόμαστε να τους βοηθήσουμε να δημιουργήσουν ένα ενυδρείο με χαρακτηριστικά βιότοπου. Αν διαθέτετε κάποιες ιδέες, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας και να μας τις εκθέσετε στο e-mail μας: contact@biotope-aquarium.info